اضطراب اجتماعی

---

---

طبیعی هست که همه‌ ما گاهی در موقعیت‌های اجتماعی، ترس و اضطراب را تجربه کنیم. اما این موقعیت‌ها گذرا بوده و با کمی مدیریت استرس و اضطراب قابل کنترل هستند. اگر این اضطراب در شما دائمی است و از هر برخورد و تعاملی اجتناب می‌کنید، اگر دائم از قضاوت شدن در مقابل دیگران می‌ترسید و از موقعیت‌هایی مانند سوال پرسیدن، مصاحبه‌های شغلی، استفاده از سرویس بهداشتی عمومی، غذا خوردن در جمع و … فرار می‌کنید؛ شما به اختلال اضطراب اجتماعی دچار شدید. این شایع‌ترین اختلال اضطراب بین افراد مختلف است که گاهی با کم‌رویی اشتباه گرفته می‌شود.

این اختلال از سنین نوجوانی (حدود ۱۳ سالگی) آغاز می‌شود و به دلیل روند فزاینده‌ای که دارد، مطالعات گسترده‌ای روی آن در حال انجام است. در حال حاضر، میزان درک ما از این اختلال که به عنوان فوبیای اجتماعی نیز شناخته می‌شود، از سطح آگاهی ابتدایی فراتر رفته و می‌دانیم که این حالت فقط نشان از خجالتی بودن نیست. روان‌شناسان اکنون به درک بسیار پیچیده‌تری از نحوه شیوع، ماهیت مزمن و مخرب آن، و پایه های عصب شناختی آن رسیده‌اند. بیایید با هم نگاهی دقیق‌تر به آن داشته باشیم.

 

اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder) با ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی مشخص می‌شود که در آن فرد ممکن است توسط دیگران مورد موشکافی قرار گیرد. افراد مبتلا به این اختلال در صحبت با مردم، ملاقات با افراد جدید و شرکت در اجتماعات مشکل دارند. آن‌ها از قضاوت دیگران می‌ترسند و حتی با اینکه گاهی درک می‌کنند که این ترس غیرمنطقی است، اما از غلبه بر این احساس ناتوان هستند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی به ­صورت شدید، مداوم و مزمن از این­که مورد نگاه و قضاوت دیگران قرار بگیرند و به ­خاطر رفتار خود تحقیر یا شرم­‌زده شوند، می­‌ترسند. ممکن است این ترس آن­قدر شدید باشد که کار، درس یا سایر فعالیت­‌های فرد را مختل سازد. با این­که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی درمی‌یابند که ترسشان بیش از اندازه و غیر منطقی است، نمی­‌توانند بر آن غلبه کنند.

آن­‌ها اغلب چند روز یا چند هفته قبل از شروع وضعیتی که از آن می‌­ترسند دلشوره می­‌گیرند. به ­علاوه، معمولا دچار عزت نفس پایین و افسردگی می­‌شوند. علل اضطراب اجتماعی همچنان در حال بررسی است.

 اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان..

هر چند برخی از احساس های اضطراب در موقعیت های اجتماعی، طبیعی و برای رشد، پیشرفت و عملکرد مؤثر اجتماعی لازم است اما رشدِ شناختی و افزایشِ فشارها در اواخر کودکی و اوایل نوجوانی باعث اضطراب های اجتماعی مکرر و همیشگی خواهد شد.

نوجوانان اختلال اضطراب اجتماعی را به صورت های طرد کردن همسالان، هراسُ وحشت، سرخ شدن صورت حین گفتگو، لرزیدن صدا و… نشان می دهند. هرچند آنها ممکن است با ترس های معمولی و متعادل خود پیشرفت کنند و خواسته ها را برآورده سازند اما افزایش این اضطراب ها مخرب خواهد بود.

اضطراب اجتماعی در کودکان مخرب تر است و در صورت عدمِ نظارت دقیق ممکن است به مشکلاتِ آموزشی بیانجامد. این اضطراب در آن ها ممکن است به صورت ناراحتی شدید نسبت به فعالیت های روزمره مانند: بازی با سایر بچه ها، خواندن از روی درس در کلاس، انجام فعالیت های گروهی در حضورِ دیگران، صحبت با بزرگسالان و… بروز کند؛ آنها به پدرو مادر خود می چسبند و در شروعِ مدرسه دچار مشکل می شوند. یک متخصص و مشاورِ حرفه ای تفاوت بینِ کم روییِ ذاتی و اضطراب اجتماعی در کودکان را تشخیص می دهد.

 

 

 

علائم اضطراب اجتماعی (هراس اجتماعی):

این اختلال علائم جسمی و رفتاری متفاوتی دارد که اغلب با کم‌رویی اشتباه گرفته می‌شود. باید توجه داشت که این اضطراب با کم‌رویی متفاوت است. کم‌رویی معمولاً کوتاه‌مدت بوده و زندگی فرد را مختل نمی‌کند، اما اضطراب اجتماعی مدوام و فلج‌کننده است. این اضطراب عملکرد فرد را در مدرسه، محل کار و توسعه روابط شخصی خارج از خانواده مختل می‌کند؛ چرا که آن‌ها به صورت مداوم علائم شدید عاطفی یا جسمی یا هر دو را تجربه می کنند. در ادامه به توضیح نشانه‌های رفتاری و جسمی این فوبیا می‌پردازیم:

نشانه‌های رفتاری و هیجانی هراس اجتماعی

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی از نظارت دیگران می‌ترسند و اجتناب می‌کنند. موضوع اصلی نگرانی در چنین شرایطی در حقیقت این است که فرد می‌ترسد چیزی بگوید یا کاری انجام دهد که منجر به خجالت یا تحقیر شود. این نگرانی‌ها می‌توانند چنان برجسته باشند که فرد از بیشتر برخوردهای بین فردی اجتناب کند، یا فقط با ناراحتی شدید چنین شرایطی را تحمل کند.  افراد مبتلا معمولاً هنگام ملاقات با افراد جدید خجالتی بوده، در گروه‌ها ساکت هستند و در محیط‌های ناشناخته اجتماعی گوشه‌گیر می‌شوند.

نشانه‌های جسمی فوبیای اجتماعی

همان‌طور که گفتیم فرد مبتلا از رویارویی با افراد و برقراری ارتباط اجتماعی اجتناب می‌کند، اما در صورتی که گریزی از این تعاملات نداشته باشد، دچار مشکلات جسمی خواهد شد که بسته به شدت ترسی که تجربه می‌کند، متفاوت است. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• عرق کردن زیاد
• سرخ شدن صورت
• لرزیدن
• تپش قلب
• سرگیجه
• لرزیدن
• حالت تهوع

علل اضطراب اجتماعی

تحقیق برای درک بهتر علت بروز اختلال اضطراب اجتماعی ادامه دارد اما بررسی‌­ها به قسمت کوچکی در مغز به نام آمیگدال اشاره می‌­کند. گفته می­‌شود آمیگدال بخش مرکزی مغز است که واکنش به ترس را کنترل می­‌کند.

علل اضطراب اجتماعی ارثی است. در واقع، احتمال بروز این اختلال در بستگان درجه یک دو تا شش برابر بیشتر است.

برای افزایش اعتماد به نفس اینجا کلیک کنید.

تحقیقاتی که به حمایت از موسسه­ ملی سلامت روان انجام شده محل ژنی را در موش‌­ها نشان می­‌دهد که روی ترس آموخته­‌شده تاثیر می‌­گذارد. دانشمندان درحال کار روی این نظریه هستند که حساسیت بیشتر نسبت به مورد تایید واقع نشدن فیزیولوژیکی یا هورمون­‌محور است و این تاییدی بر ارثی بودن علل اضطراب اجتماعی است.

سایر تحقیقات در حال بررسی تاثیر محیط در بروز فوبیای اجتماعی هستند. مورد بدرفتاری واقع شدن و مصیبت در کودکی نیز از جمله علل اضطراب اجتماعی است.

درمان اضطراب اجتماعی

اکثر اختلالات اضطراب اجتماعی به کمک متخصص سلامت روان قابل درمان است و اغلب با استفاده از دو روش با موفقیت درمان می­‌شود: روان­‌درمانی و دارو به عنوان درمان اضطراب اجتماعی موثر است.

تراپی یا مشاوره برای درمان اضطراب اجتماعی

درمان شناختی رفتاری نوعی روان­‌درمانی است که در معالجه­ اضطراب شدید اجتماعی و به عنوان درمان اضطراب اجتماعی موثر واقع می‌­شود.

هدف اصلی درمان شناختی رفتاری و رفتاردرمانی کاهش اضطراب ازطریق حذف باور یا رفتارهایی است که به حفظ اختلال اضطراب کمک می­‌کند. مثلا، اجتناب از شیء یا موقعیتی که از آن می‌­ترسیم مانع از این می­‌شود که دریابیم این ترس مضر است.

کلید درمان شناختی رفتاری برای درمان، روبه‌­رو شدن و قرار گرفتن در معرض چیزی است که از آن می‌­ترسیم. معمولا این فرایند برای درمان اضطراب اجتماعی سه مرحله دارد:

1. اول، فرد به موقعیتی که از آن می­‌ترسد، معرفی می­‌شود.
2. مرحله­ دوم این است که خطر مورد تایید واقع نشدن در موقعیت را افزایش دهیم تا فرد این اعتماد به نفس را در خود ایجاد کند که می­‌تواند انتقاد یا طرد شدن را کنترل کند.
3. در مرحله­ سوم روش­‌هایی به فرد یاد داده می­‌شود تا با مورد تایید واقع نشدن کنار بیاید. در این مرحله، از فرد خواسته می­‌شود بدترین ترس خود را تصور کنند و به ایجاد واکنش­‌های سازنده به ترس تشویق می­‌شود.

این مراحل اغلب با آموزش کنترل اضطراب همراه است؛ مثلا، روش‌­هایی مثل تنفس عمیق به فرد یاد داده می­‌شود تا اضطراب را کنترل کند. اگر این روش با دقت و تحت نظارت تراپیست انجام شود، امکان خنثی کردن اضطراب همراه با ترس وجود دارد.

مواجه شدن با موقعیتی که از آن می­‌هراسید در درمان شناختی رفتاری تنها زمانی انجام می­‌شود که برای آن آماده باشید. پس تدریجی و تنها با اجازه­ شما صورت می­‌گیرد. بیمار در تعیین میزان و سرعت مواجه شدن با شرایط به تراپیست کمک می­‌کند.

درمان شناختی رفتاری و رفتاردرمانی، به جز احساس ناخوشایند ناشی از افزایش اضطراب، هیچ­‌گونه عوارض منفی ندارد اما تراپیست باید در روش‌­های درمان تبحر داشته باشد تا درمان جواب دهد.

احتمالا تراپیست حین فرایند درمان تکالیفی از بیمار می­‌خواهد: مثلا مشکلات خاصی که بیمار باید بین جلسات روی آن­‌ها کار کند.

این روش معمولا دوازده هفته طول می­‌کشد و ممکن است به­‌صورت گروهی انجام شود ولی مشکلات اعضای گروه باید مشابه باشد. درمان حمایتی مانند گروه، زوج یا خانواده درمانی به افزایش آگاهی اطرافیان نسبت به اختلال کمک می‌­کند. در بعضی از موارد، افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی از آموزش مهارت­‌های اجتماعی هم سود می­‌برند.

دارو برای درمان

تجویز داروی مناسب و موثر نیز در کنار روان­‌درمانی در فرایند درمان اضطراب اجتماعی نقش دارد. از جمله این داروها می‌­توان به داروی ضد افسردگی مانند بازدارنده­ بازجذب سروتونین (SSRIs) و بازدارنده­ مونوآمین اکسیداز (MAOIs) و داروهایی که تحت عنوان بنزودیازپین قوی شناخته می­‌شود اشاره کرد.

افرادی که تنها هنگام اجرا در جمع دچار اضطراب اجتماعی می­‌شوند می­‌توانند از مسدودکننده­ بتا استفاده کنند که ضربان قلب را پایین می­‌آورد و علائم فیزیکی اضطراب را کاهش می­‌دهد.